Στη σύγχρονη «κοινωνία της πληροφορίας» το αδίκημα του stalking, το οποίο στα Ελληνικά μεταφράζεται ως έμμονη παρενοχλητική παρακολούθηση ή επίμονη καταδίωξη, λαμβάνει ευρύτερες διαστάσεις θίγοντας ένα από τα θεμελιώδη και απαραβίαστα έννομα αγαθά, ήτοι την προσωπική ελευθερία του προσώπου. Για την προστασία του αγαθού αυτού, το εν λόγω αδίκημα τυποποιήθηκε, μόλις πριν από λίγα χρόνια με το νόμο 4531/2018, στο ά. 333 παρ. 1β’ του Ποινικού Κώδικα, το οποίο έχει ως εξής:
«1. Όποιος προκαλεί σε άλλον τρόμο ή ανησυχία απειλώντας τον με βία ή άλλη παράνομη πράξη ή παράλειψη τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι ενός έτους ή με χρηματική ποινή.
Με την ποινή του προηγούμενου εδαφίου τιμωρείται και όποιος, χωρίς απειλή βίας ή άλλης παράνομης πράξης ή παράλειψης, προκαλεί σε άλλον τρόμο ή ανησυχία, με την επίμονη καταδίωξη ή παρακολούθησή του, όπως ιδίως με την επιδίωξη διαρκούς επαφής μέσω τηλεπικοινωνιακού ή ηλεκτρονικού μέσου ή με επανειλημμένες επισκέψεις στο οικογενειακό, κοινωνικό ή εργασιακό περιβάλλον αυτού, παρά την εκπεφρασμένη αντίθετη βούλησή του.
2. Για την ποινική δίωξη απαιτείται έγκληση.»
Το προστατευόμενο έννομο αγαθό
Ο σκοπός της προαναφερθείσας διατάξεως είναι η διαφύλαξη του εννόμου αγαθού της ιδιωτικής ελευθερίας. Η ιδιωτική σφαίρα του ατόμου και ειδικότερα η ελευθερία διαμόρφωσης και πραγμάτωσης της βούλησής του στο πλαίσιο της προσωπικής του ζωής αποτελούν πεδία προστασίας του υπό ανάλυση θέματος.
Τα βασικά στοιχεία της εγκληματικής πράξης:
Για την πλήρη κατανόηση του αδικήματος του ά. 333 παρ. 1β’ ΠΚ είναι αναγκαία η παράθεση των στοιχείων της αντικειμενικής υποστάσεως, τα οποία είναι τα εξής:
Η πρόκληση σε άλλον τρόμου και ανησυχίας.
Το στοιχείο του επίμονου/έμμονου.
Έναντι στην βούληση του παθόντος.
Καταδίωξη ή παρακολούθηση από μέρους του δράστη (με δόλο).
Τι μπορεί να αποτελεί έμμονη παρενοχλητική συμπεριφορά;
Το υπό ανάλυση αδίκημα δύναται να περιλαμβάνει ποικίλες τυπικές δραστηριότητες που χαρακτηρίζουν τις περισσότερες σχέσεις (ερωτικές), οι οποίες όμως στην προκειμένη περίπτωση εκδηλώνονται σε υπερβολικό βαθμό, όπως ενδεικτικά αναφέρονται κάποια παραδείγματα τα οποία έχουν σημειωθεί στην πράξη:
Η αποστολή υπερβολικού αριθμού λουλουδιών,
Η πραγματοποίηση πολλών τηλεφωνικών κλήσεων εκ μέρους του δράστη,
Η αποστολή προσβλητικών ή απειλητικών ηλεκτρονικών μηνυμάτων,
Η διατάραξη της λειτουργίας του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου μέσω αποστολής υπερβολικού αριθμού μηνυμάτων ή κακόβουλου λογισμικού,
Η επιδίωξη κοινών δραστηριοτήτων με το θύμα αλλά και η προσέγγιση προσώπων του οικογενειακού και φιλικού περιβάλλοντος αυτού,
Η παρακολούθηση του θύματος, η λήψη φωτογραφιών ή βίντεο, η απόκτηση παράνομης πρόσβασης στο γραμματοκιβώτιο του θύματος ή σε ηλεκτρονικούς λογαριασμούς (π.χ. email, Facebook), η τοποθέτηση GPS στο αυτοκίνητο του
Η παράνομη διέλευση στην οικία και στο εργασιακό περιβάλλον του θύματος.
Επιπτώσεις στο θύμα
Οι ανωτέρω συμπεριφορές και κινήσεις από μέρους του δράστη είναι προφανές ότι παραβιάζουν κατάφωρα τον ιδιωτικό βίο και την προσωπική σφαίρα του θύματος. Οι επιπτώσεις χωρίς αμφιβολία είναι σοβαρές για το παθόν πρόσωπο σε κάθε τομέα . Τα θύματα κυριεύονται από ένα διάχυτο αίσθημα αβοηθησίας, θυμό καθώς και συναισθηματικό μούδιασμα. Βιώνουν σύγχυση, άγχος, άρνηση και αναπτύσσουν φοβίες. Οι συνέπειες στον καθημερινό ρου είναι σημαντικές καθώς εμποδίζουν την εξελικτική πορεία των θιγόμενων προσώπων.
Επίλογος
Συνοψίζοντας, η ποινικοποίηση του «stalking» και η εναρμόνιση της ελληνικής νομοθεσίας με τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για την καταπολέμηση και την πρόληψη της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας είναι αδιαμφισβήτητα πρωτοποριακή για τα ελληνικά δεδομένα.
