Σύμφωνα με τα άρθρα 1854 και 1855 του Αστικού Κώδικα "Το δικαίωμα για αποποίηση της κληρονομίας μεταβαίνει στους κληρονόμους του κληρονόμου", καθώς και ότι "Αν πεθάνει ο κληρονόμος πριν από την παρέλευση της προθεσμίας για αποποίηση, η προθεσμία αυτή δεν λήγει πριν από την παρέλευση της προθεσμίας για αποποίηση που τάσσεται για την κληρονομία του κληρονόμου."
Ειδικότερα, αν ο κληρονόμος πεθάνει προτού παρέλθει η προθεσμία για την αποποίηση της κληρονομίας, η προθεσμία αυτή δεν λήγει πριν από την παρέλευση της προθεσμίας αποποίησης που ισχύει για την κληρονομία του ίδιου του κληρονόμου. Με αυτόν τον τρόπο, η προθεσμία για την αποποίηση της αρχικής κληρονομίας "μεταφέρεται" ή "παρατείνεται" ουσιαστικά, δίνοντας χρόνο στους κληρονόμους του θανόντος κληρονόμου να αποφασίσουν.
Η διάταξη εφαρμόζεται σε περιπτώσεις όπου η αλληλουχία θανάτων δημιουργεί διαδοχικές κληρονομικές υποθέσεις. Σε τέτοιες περιπτώσεις, οι κληρονόμοι του δεύτερου θανόντος (δηλαδή του αρχικού κληρονόμου) δεν είναι υποχρεωμένοι να αποποιηθούν εντός της αρχικής προθεσμίας που είχε δοθεί στον πρώτο κληρονόμο. Αντίθετα, η προθεσμία για την αποποίηση της πρώτης κληρονομίας παρατείνεται και ευθυγραμμίζεται με την προθεσμία αποποίησης της δεύτερης κληρονομίας.
Παράδειγμα:
Ο Κ πεθαίνει και τον κληρονομεί ο γιος του Α. Ο Α έχει προθεσμία 4 μηνών για να αποποιηθεί την κληρονομιά του πατέρα του Κ. Ωστόσο, πριν από τη λήξη αυτής της προθεσμίας, ο Α πεθαίνει. Η κληρονομιά του Α, η οποία περιλαμβάνει και την κληρονομιά από τον πατέρα του Κ, περνάει στη σύζυγό του και στα παιδιά του. Σε αυτή την περίπτωση, η προθεσμία για να αποποιηθούν οι κληρονόμοι του Α (σύζυγος και παιδιά) δεν είναι η αρχική του Κώστα (4 μήνες από τον θάνατο του Κ), αλλά η νέα προθεσμία που αρχίζει από τον θάνατο του Α.
Συνεπώς, κατά τη διάταξη του άρθρου 1854 ΑΚ, το δικαίωμα για αποποίηση της κληρονομιάς μεταβαίνει στους κληρονόμους του κληρονόμου. Με την άνω διάταξη ορίζεται ότι το δικαίωμα αποποίησης, το οποίο είναι προσωποπαγές και μάλιστα αυστηρώς, καθώς είναι εν ζωή αμεταβίβαστο, είναι κληρονομητό, δηλαδή περιέρχεται στους κληρονόμους του κληρονόμου, αν ο τελευταίος απεβίωσε, χωρίς να έχει χάσει το δικαίωμα αποποίησης, υπό την έννοια ότι μόλις αυτοί κατέστησαν κληρονόμοι του κατά τη διάταξη του άρθρου 1846 ΑΚ, έχουν δικαίωμα αποποίησης της επαχθείσας σ’ αυτούς κληρονομιάς, χωρίς την ανάγκη προηγούμενης αποδοχής της επαχθείσας σε αυτούς δεύτερης κληρονομιάς αυτού και χωρίς να έχει περάσει η προθεσμία αποποίησης. Για το έγκυρο της αποποίησης της πρώτης κληρονομιάς πρέπει οι κληρονόμοι του κληρονόμου να αποκτήσουν οριστικά τη δεύτερη κληρονομιά, γιατί αν αυτοί αποποιηθούν τη δεύτερη κληρονομιά θεωρούνται ότι ουδέποτε έγιναν κληρονόμοι του κληρονόμου που έχει δικαίωμα αποποίησης. Έτσι ο κληρονόμος του κληρονόμου μπορεί να αποποιηθεί την πρώτη κληρονομιά και να αποδεχθεί τη δεύτερη, όχι όμως και το αντίστροφο, δηλαδή να αποδεχτεί την πρώτη και να αποποιηθεί τη δεύτερη, γιατί η αποδοχή της πρώτης συνιστά ανάμιξη στη δεύτερη και επιφέρει την αποδοχή της. Το δικαίωμα αποποίησης περιέρχεται στον κληρονόμο του κληρονόμου, όπως ακριβώς υπήρχε στον αρχικό κληρονόμο. Αν η προθεσμία αποποίησης άρχισε ήδη στο πρόσωπο του αρχικού κληρονόμου, δεν απαιτείται για τη συνέχιση και λήξη της στο πρόσωπο του κληρονόμου και γνώση από αυτόν της επαγωγής της πρώτης κληρονομιάς και του λόγου της στον αρχικό κληρονόμο, ενώ αν δεν είχε αρχίσει η προθεσμία αυτή στο πρόσωπο του αρχικού κληρονόμου, αρχίζει το πρώτον αυτή στο πρόσωπο του κληρονόμου αφότου έλαβε γνώση του λόγου της στον αρχικό κληρονόμο της επαγωγής και (Βαθρακοκοίλης, ΕρΝομΑΚ, εκδ. 2009, τόμος ΣΤ, ημιτόμος Α, υπό το άρθρο 1854, § 2, σ. 615, βλ. σχετ. και ΕφΠειρ 73/2020, ΕφΑθ 1862/2023 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ).
Φιλίππα Χρυσομαλλίδη
Δικηγόρος
+2106747917
